کانکس
گروه صنعتی پارسه سازه تولید کننده : کانکس ، کانتینر ، کانتینکانکس
گروه صنعتی پارسه سازه تولید کننده : کانکس ، کانتینر ، کانتینخرید کانکس دست دوم
برای فروش کانکس دست دوم و یا خرید انواع بهترین و سالم ترین کانکس های دست دوم با ما تماس بگیرید
09126604171 و 09380213985
برای دیدن انواع کانکس و ورود به سایت اینجا کلیک کنید
با معماری کانکس دست دوم آشنا شویم :
در معماری کانکس دست دوم ساختار یک کانکس دست دوم شامل یک سیستم گردآوری
انرژی کانکس و یک سیستم ذخیره و توزیع انرژی که در نتیجه برای ساکنین کانکس دست
دوم آسایش حرارتی و روشنائی طبیعی تامین می نماید، می گردد. گرمایش فضای درونی کانکس
دست دوم از طریق ورود انرژی کانکس دست دوم از پنجره های بزرگ یا فضای کانکس دست
دوم و یا از طریق گردآورنده های حرارتی که با بام یا نمای کانکس دست دوم یکپارچه
هستند بدست می آید. سرمایش فضای درونی بوسیله سایبان ها، تجهیزات تهویه و خنک
کننده های تبخیری، تابشی یا جریان هوای خنک – تازه سطحی انجام می گیرد. روشنائی
طبیعی با استفاده از هدایت نور کانکس از طریق کانال های ویژه به عمق کانکس دست دوم
انجام می گیرد.
با توجه به اینکه تکنیکهای کانکس دست دومی از منطقه به منطقه خیلی متفاوت
هستند، و نیازهای نسبی گرمایش، سرمایش، و نورگیری در روز بشدت تحت تاثیر هوا قرار
دارد. طراحی معماری کانکس دست دوم مناسب تمایل به تاثیر پذیری از شرایط خاص محل را
دارد. با وجود این می توان اظهار نمود که هزینه افزایشی جهت استفاده از طراحی
کاملا غیر فعال در مناطقی که دیوارها و پارتیشن های با جرم زیاد از قبیل بتون و
آجر مرسوم است، حداقل می باشد. هزینه شیشه های بزرگ با کارآیی زیاد که درمقابل
آفتاب قرار دارند ( با سایبان درست و امکانات تهویه عرضی جهت اجتناب از گرمایش بیش
از حد در تابستان ) تا حدودی توسط سطح کاهش یافته دیوارهای خارجی جبران می شود، و
بخشی ازجرم حرارتی کانکس دست دوم می تواند بسادگی از طریق تهویه به ذخیره حرارت
تبدیل گردد بدین صورت که حرارت کانکس دست دوم زمستانی برای استفاده در شب ذخیره می
شود و هوای شب خنک تابستان برای استفاده در روز ذخیره می گردد.
لذا با طراحی خوب می توان بار حرارتی سالیانه را درنواحی سرد و آفتابی به
میزان 80% و در نواحی ابری تر به میزان 50% کاهش داد. برای دستیابی به همان میزان
گرمایش کانکس دست دوم در کانکس دست دومهای سبک،گردآورنده های حرارتی کانکس دست
دوم همراه با ذخیره مربوطه لازم است، که هزینه بیشتری را در بر دارد. استراتژی
صحیح سایبا ن و تهویه در کانکس دست دوم هی با جرم حرارتی زیاد می تواند 80% از بار
سرمایشی سالیانه را اگر شبها به اندازه کافی خنک باشند کاهش دهد، اما درغیر
اینصورت تکنولوژی های پیچیده تری بر مبنای تبخیر آب با تونلهای خنک کننده
زیرزمینی، نیز مورد نیاز می باشد، نور دهی در روز که از طریق شیشه های بزرگ با
راندمان بالا حاصل می شود سبب صرفه جوئی اندک انرژی در منازل می گردد اما می تواند
برای دفاتر که کاهش نیاز به نور حاصل از الکتریسیته در کاهش بار سرمایشی اثر دارد،
بسیار مهم است
معماری کانکس دست دوم ساده، که صرفا بر مبنای شیشه های با راندمان بالا و
عایق حرارتی خوب کانکس دست دوم می باشد، بطور تجاری توسط برخی از معماران مورد
استفاده قرار می گیرد و اغلب بدان بصورت صرفه جوئی در انرژی نگریسته می شود. این
درست است زیرا میتوان در کانکس دست دومهای موجود با چنین اقداماتی حدود 25% در
انرژی صرفه جوئی نمود. اما میزان بالاتر نقش کانکس اشاره شده در بالا فقط می تواند
در کانکس دست دومهای جدید که به دقت طراحی شده اند حاصل گردد، و مدلسازی کامپیوتری
نورگیری و حرارت یک وسیله اساسی دربهینه کردن کارآیی کانکس دست دوم می باشد. تعدادی
نرم افزاهای کامپیوتری ارائه شده اند، اما یک برنامه معتبر و جامع و ساده برای
استفاده هنوز موجود نیست و این مانع اصلی در توسعه وسیع تر طراحی معماری کانکس دست
دوم می باشد. علاوه بر آن فقدان آگاهی عمومی که چنین طراحی هایی می تواند منجر به کانکس
دست دومهای با نیاز خیلی کمتر به انرژی شود که درعین حال مکان لذت بخش تری برای
زندگی و کار هستند، نیز وجود دارد.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
کاربرد انرژی کانکس دست دوم در معماری و برنامه ریزی شهری:
مهم ترین بعد مجزای بعد کانکس در ارتباط با کانکس دست دوم ها، استفاده ی
بصری از آن است و این یعنی نور کانکس (آفتاب)، تابش و چشم انداز. تابش مستقیم
آفتاب به بدن انسان را می توان در نواحی خاصی محصور کرد که مردم در این مکان ها
اوقات فراغت و استراحت خود را می گذرانند، (مثل نواحی خارج از خانه، بالکن ها،
حیاط، گلخانه، و ایوان ها ...). معماری کانکس دست دوم باید بتواند شرایط راحت و
مطلوبی را برای صرف مدت زمان طولانی در چنین نواحی فراهم آورد. مهم ترین موارد در
این راستا، عبارت اند از جنبه های آسایش بصری (مناظر) و چشم اندازی کوتاه به کانکس
است. جنبه ی منحصر به فرد روشنایی روز در تکنولوژی کانکس دست دوم، متأثر از تراکم
نوری است. کانکس دست دوم ها باید طوری طراحی شوند که بتوانند نور پراکنده و پخش
شده ی کانکس را دریافت کنند، که این خود زمانی حاصل می شود که کانکس در بالاترین
نقطه در آسمان (سمت الرأس) باشد.
یکی از اشکال استفاده از انرژی کانکس دست دوم در کانکس دست دوم به صورت
مستقیم (انفعالی) است که در آن کیفیت و چگونگی معماری کانکس دست دوم، دریافت و
ذخیره ی انرژی کانکس دست دوم را فراهم می کند.
کاربردهای شخصی استفاده از نور کانکس، چون گرمایش کانکس دست دوم یا اتاق
ها با تابش کانکس را نیز می توان جزء کاربردهای انفعالی یا مستقیم انرژی کانکس دست
دوم به شمار آورد.
این نوع از گرمایش، ترکیبی است از کاربردهای تکنیکی و شخصی تابش کانکس
دست دوم، در نگاه اول، این شکل گرمایش، در قسمتی ساده و راحت از یک خانه مثل اتاق
نشیمن برای آسایش فرد به نظر عجیب می رسد؛ چون هیچ کس نمی خواهد در یک جمع کننده کانکس
دست دوم یا جایی که گرمایش آن کاملاً تحت کنترل کانکس است، زندگی کند. به بیان
فنی، کوچک بودن ناحیه ی جذب مستقیم (منبع ذخیره ی اولیه)، محدودیت های گرمایی اتاق
و جریان های همرفتی ناشی از منابع ثابت برای ورود هوای تازه جهت آسایش ساکنان، بخش
داخلی کانکس دست دوم را به تنهایی و بدون اعمال و استفاده از سیستم کانکس دست دوم
انفعالی در آن، به یک جمع کننده ی بی نهایت ضعیف گرما و انرژی کانکس تبدیل می کند.
کاربرد فنی محض از انرژی کانکس دست دوم باید در کالکتورها (جمع کننده های
انرژی کانکس دست دوم) و سطوح تبدیلی (مثل کالکتورهای حرارتی) و تأسیسات فتوولتاییک
(مبدل های انرژی کانکس دست دوم به انرژی الکتریکی) رخ دهد، که از آن ها، انرژی به
واحدهای ذخیره یا مکان حقیقی خود جهت استفاده، انتقال می یابد. این یک کاربرد
غیرمستقیم (یا فعال) از انرژی کانکس دست دوم است، و تأسیسات تکنیکی آن، بر روی
بدنه ی کانکس دست دوم، جایی که عاملی برای ایجاد
سایه نباشد، نصب می شوند.
از جمله نکات و مراحلی که در راستای شکل گیری و اجرای یک پروژه ی معماری کانکس
دست دوم باید مورد نظر قرار گیرند، می توان به مواردی چون سایت کانکس دست دوم، شکل
و فرم و مصالح کانکس دست دوم و خود کانکس دست دوم اشاره کرد که در ادامه به شرح هر
یک پرداخته شده است.
موقعیت محلی ویژه، پوشش گیاهی موجود و سازه ی کانکس دست دوم ها، عوامل
اقلیمی و توپوگرافی محدوده و قابل دسترس بودن اشکال پایدار الکولوژیکی از انرژی که
برای یک دوره ی زمانی در نظر گرفته شده اند و حجم استفاده از آن ها، همانند
محدودیت های محلی، همگی باید به عنوان پایه و مبنای اصلی هر یک از پروژه های
معماری به صورت جداگانه، ارزیابی و تحلیل گردند.
منابع طبیعی قابل دسترس در یک مکان خاص، به خصوص کانکس، باد و گرمای درون
زمینی باید در تعیین موقعیت اقلیمی کانکس دست دوم ها منعکس شوند و نیز در طراحی
اولیه شکل و سطوح و لایه های کانکس دست دومی منظور گردند. بر حسب موقعیت
جغرافیایی، شکل کالبدی، ترکیبات مواد و مصالح و این که سازه برای چه منظوری مورد
استفاده قرار گرفته، الگوهای گوناگون موجود یا جدید برای ایجاد یک سازه در ارتباط
متقابل با عوامل مکانی که در زیر آمده است، باید مدنظر قرار گیرد.
* داده های اقلیمی (ارتفاع کانکس، تغییرات فصلی و ناحیه ای نور کانکس،
دماهای متفاوت هوا، نیروی باد و مسیر آن، دوره های زمانی که در آن بادها می وزند،
میزان رطوبت و بارش و غیره).
* میزان قرارگیری در معرض نور کانکس، و مناظر فضاهای باز و مسطح
زمین (زاویه شیب، شکل، خط، برجستگی زمین، تناسبات، مقیاس و غیره).
* موقعیت، شکل هندسی، اندازه ها و ابعاد کانکس دست دوم های
مجاور، ساختارهای توپولوژیکی (زمین شناسی)، آب و پوشش گیاهی (الگوهای متغیر سایه
اندازی، انعکاس، حجم، تشعشعات و تابش و غیره).
* تناسب جرم و توده های زمینی موجود به عنوان بدنه های ذخیره
حرارتی (گرمایی).
* الگوهای انسانی و مکانیکی حرکت.
* قراردادها و آیین نامه های موجود کانکس دست دوم سازی و میراث
های معماری.
مصالح و شکل کانکس دست دوم:
کانکس دست دوم ها باید به گونه ای طراحی شوند که به حداقل انرژی جهت
روشنایی و سرویس دهی به فضاها (برای مثال، گرما برای گرمایش آب یا خود کانکس دست
دوم، سرمایش، تهویه ی هوا و تولید الکتریسیته برای روشنایی) نیازمند باشند. برای
رفع همه ی نیازهای باقیمانده ی دیگر، راه حل ها باید به گونه ای انتخاب شوند که
ایجاد تعادل کلی در مصرف انرژی را برآورده کنند و آخرین دانش فنی روز را در
استفاده از اشکال مختلف انرژی سازگار با محیط در بر گیرد و مورد ملاحظه قرار دهد.
در استفاده از مصالح، اشکال کانکس دست دومی، فن آوری سازه، حمل و نقل،
نصب و مونتاژ قطعات تولیدی مربوط به اجزای کانکس دست دومی، باید محتوا، مقدار
انرژی و چرخه ی عمر (طول عمر) مصالح در نظر گرفته شود.
* مواد خام قابل بازیافت که به مقدار کافی با مقادیر دقیق در
دسترس هستند و اشکال کانکس دست دومی شامل انواع سازه ها و کانکس دست دوم هایی که
دارای حداقل مقدار مصرف انرژی اولیه هستند، باید در اولویت قرار داده شوند.
* بازیافت مواد و مصالح کانکس دست دومی باید تضمین شده باشد، به
طوری که بتوان آن ها را دوباره مورد استفاده قرار داد و یا این که دفع آن ها برای
محیط زیست امکان پذیر باشد (محیط زیست بتواند آن ها را تجزیه کند).
* ساختارهای باربر و پوسته ی کانکس دست دوم ها باید مقاوم باشند
و دوام زیادی داشته باشند، به طوری که از کارایی و موثر بودن مصالح، نحوه ی عمل و
مصرف انرژی آن ها اطمینان حاصل شود و هزینه ی دفع را به حداقل رساند.
یک ارتباط بهینه میان انرژی تولید شده یا مورد استفاده در طول عمر آن،
باید حاصل شود.
عناصر و اجزای کانکس دست دومی که به طور فعال یا غیرفعال انرژی کانکس دست
دوم مصرف می کنند و آن دسته از المان هایی که به راحتی قادر به استفاده برای رفع
مشکلات طراحی و ابعادی هستند، موادی هستند که باید در آینده برای گسترش آن ها تلاش
شود و باید استفاده ی آن ها را در اولویت قرار داد.
سیستم های جدید و محصولات تولید شده در زمینه ی انرژی و فن آوری کانکس
دست دوم، باید این قابلیت را داشته باشند که به آسانی با اجزای کانکس دست دوم
یکپارچه و ترکیب گردن و به راحتی قابل تعویض و تجدید باشند.
کانکس دست دوم ها را بر حسب تعادل انرژی شان، می توان به عنوان سیستم های
کاملی در نظر گرفت که انواع انرژی قابل حصول محیطی را کسب می کنند و نیازهای متنوع
و گوناگون را در این رابطه برآورده می سازند. کانکس دست دوم ها را باید به عنوان
سیستم های پایدرای در نظر گرفت که قابلیت استفاده ی مختلف را در درازمدت دارا
باشند.
* عملکردها باید در پلان و مقطع به گونه ای مشخص شوند که
تغییرات دما و نواحی دمایی محاسبه گردیده باشد.
* نقشه کشی و اجرای کانکس دست دوم و انتخاب مصالح باید بر اساس
یک راهکار و مفهوم انعطاف پذیر و قابل تغییر باشد، به گونه ای که تغییرات بعدی در
به کارگیری و استفاده از آن ها بتواند با حداقل هزینه برای مصالح و انرژی صورت
پذیرد .
* نفوذپذیری پوسته کانکس دست دوم نسبت به نور، گرما و هوا، و
نیز شفافیت پوسته کانکس دست دوم باید قابل کنترل و قابل اصلاح باشد، به گونه ای که
بتواند در برابر تغییرات شرایط آب و هوایی محلی عکس العمل نشان دهد (مثل میزان
دریافت انرژی کانکس دست دوم، محافظت در برابر تابش، انعکاس نور، سایه اندازی،
محافظت در برابر گرم شدن های موقتی و تهویه قابل تطبیق طبیعی).
* امکان این که نیازهای رفاهی ساکنان به طور عمده از طریق طراحی
کانکس دست دوم بر اساس معیارهای مشترک و به شکل مستقیم برآورده شود، باید وجود
داشته باشد. انرژی مورد نیاز باقیمانده که برای گرمایش، سرمایش، تولید برق، تهویه
و روشنایی مورد نیاز است، باید توسط سیستم های فعالی که از نظر اقتصادی به وسیله
انرژی های قابل دسترس تأمین می شوند، به دست آیند.
منابع تکنیکی و انرژی که در یک کانکس دست دوم مورد استفاده قرار می گیرد،
باید متناسب با عملکردهای کانکس دست دوم باشند، بررسی ها نشان می دهند که نیازها
برای گروه های مختلف استفاده کننده باید دوباره مورد بازبینی قرار گیرند و در هر
جایی که لازم است اصلاح گردند. کانکس دست دوم ها با کاربری های خاص، از قبیل خانه
ها، موزه ها، کتابخانه ها، بیمارستان ها و غیره، باید به طور جداگانه در نظر گرفته
شوند، چرا که شرایط آب و هوایی و اقلیمی خاصی برای هر یک از آن ها وجود دارد .
شهرسازی کانکس دست دوم:
شکل های تجدیدپذیر انرژی، فرصت هایی را برای زندگی در شهرها فراهم می
آورد که آن ها را جذاب تر می کند. در نواحی که منابع انرژی و زیربنایی انتقال
انرژی وجود دارد، استفاده از این نوع انرژی ها، باید از طریق شکل واقعی کانکس دست
دوم به حداکثر برسد. سوخت و اشتعال و استفاده از سوخت های فسیلی باید به طرز جدی
کاهش یابد، ارتباط میان شهرها و طبیعت باید تا آن جا بهبود یابد که یک همزیستی
میان این دو ایجاد شود. برای هر گونه تغییرات و سایر معیارهایی که در فضاهای عمومی
یا کانکس دست دوم های موجود لحاظ می شود و یا باعث ایجاد کانکس دست دوم های جدید
می شود، باید هویت فرهنگی و تاریخی آن منطقه را مورد ملاحظه قرار دهد و شرایط
جغرافیایی و اقلیمی آن منطقه با هر چشم انداز و منظره طبیعی را در نظر گیرد.
شهر، در کل باید به عنوان یک ارگانیسم با طول عمر کاملاً طولانی مورد
توجه قرار گیرد، همواره این امکان برای یک شهر باید وجود داشته باشد که تغییرات
ثابتی که در ساختار و ظاهر شهر به وجود می آیند، قابل کنترل باشند تا حداقل اختلال
و حداکثر استفاده از منابع انرژی حاصل شود.
شهرها منابعی به شکل کانکس دست دوم هستند که دارای ظرفیت انرژی اولیه
بالایی هستند. دستیابی به یک یکپارچگی منسجم تر با تعادلی کامل میان طبیعت،
همسایگی های گوناگون، کانکس دست دوم ها و فضاهای باز، فراساختارها و عملکرد آن ها،
سیستم های حمل و نقل و ارتباطات، باید در معرض یک فرایند ثابت که چرخه های طبیعی
تجدیدپذیری انرژی را دنبال می کند، مورد اصلاح و احیاء و بازسازی قرار گیرد.
آنچه که در این نوع شهرسازی باید در نظر گرفته شود، سایه اندازی نواحی
خارجی کانکس دست دوم است: به عبارت دیگر کاربرد اجتماعی و همگانی انرژی کانکس دست
دوم. کانکس دست دوم ها بر روی کالکتورهای بیولوژیکی، یعنی نواحی که گیاهان رشد می
کنند، نیز سایه ایجاد می کنند. این مساله باعث کاهش درجه ی حرارت زمین و کاهش
زمانی است که می توان از گل ها و درختان لذت برد. در حقیقت، بیشتر گیاهان ممکن است
نتوانند تحت چنین شرایطی رشد کنند.
یکی از نیازهای پایه ای و اساسی، نیاز به پیشرفت متمرکزتر جهت ایجاد
همسایگی های متراکم و همچنین ایجاد خدمات، منابع و مراکز فرهنگی است که عابر پیاده
نیز بتواند به راحتی به آن دسترسی پیدا کند. بدین ترتیب، حجم ترافیک و تعداد
معیارها و ابعاد فراساختاری را می توان کاهش داد.
نواحی و قسمت های خارجی کانکس دست دوم، در گسترش با تراکم بالا، از اهمیت
اجتماعی خاصی برخوردارند. روشنایی کامل این قسمت ها، حس بصری و احساس رفاه و راحتی
افراد را تقویت می کند. فضاهای بازی که می توان در آن ها قدم زد، بازی کرد و یا
اوقات فراغت را در آن گذراند، باید تحت تأثیر کامل نور و گرمای طبیعی کانکس باشند.
این نوع کاربرد مستقیم یا انفعالی انرژی کانکس دست دوم، از نظر تکنولوژی کانکس دست
دوم، نسبت به استفاده از نور کانکس در فضاهای داخلی کانکس دست دوم، دارای کارایی
بالاتری است (البته اگر به بعد فضای خارجی کانکس دست دوم (برای مثال با کنار
گذاشتن وسایل نقلیه) توجه شود).
اشکال کانکس دست دومی موقعیت و قرارگیری آن ها در ارتباط با یکدیگر، به
طور خودکار منجر به انتشار و پخش نور کانکس و اثرات فردی، تکنیکی و اجتماعی که در
بر دارد، می شود. در اشکال متراکم گسترش، کاربرد اجتماعی و همگانی از اهمیت اصلی
برخوردار است.
شکل ساختارهای شهری و مناظر طبیعی ساخت بشر، باید با استفاده از فاکتورهای
محیطی و اقلیم شناسی که در ادامه بیان می شود، مدیریت گردد:
* جهت گیری کانکس دست دوم ها و خیابان ها به سمت کانکس.
* کنترل دما و استفاده از روشنایی طبیعی روز در خانه ها و مکان
های عمومی.
* توپوگرافی (فرم زمین، پرتوگیری و در معرض نور کانکس قرار
گرفتن به شکل کامل، شرایط و مکان های عمومی).
* مسیر و شدت وزش باد (در امتداد خیابان ها، خانه ها، فضاها و
مکان های عمومی سرپوشیده، تهویه سیستماتیک، راهروهای هوای سرد).
* پوشش گیاهی و توزیع مناطق گیاهی (تأمین اکسیژن، وجود گرد و
خاک، تعادل دمایی، سایه اندازی،بادشکن ها).
* بررسی آب های زیرزمینی (رباطه ی میان آب و سیستم های راه آبی).
تسهیلات سرویس دهی و تولید می توانند یکدیگر را تکمیل کنند و به شکل
موثرتری مورد استفاده قرار بگیرند. پیاده ها و وسایل نقلیه ای که بدون استفاده از
سوخت های فسیلی حرکت می کنند، راهکارهایی هستند که باید در مناطق شهری مورد توجه
قرار گیرند. حمل و نقل عمومی نیز باید مورد پشتیبانی ویژه قرار گیرند، نیاز به
پارکینگ عمومی نیز باید کاهش یابد و مصرف بنزین و سایر سوخت ها نیز باید به حداقل
رسد.
پلان زونA از یک دهکده ی کانکس
دست دوم در ایسلند و جهت گیری خانه ها به سمت کانکس وهماهنگی با توپوگرافی در
تصویر بالا نشان داده شده است .
طرحی برای شهر کانکس دست دوم Lize- Pichling در استرالیا در تصویر بالا نشان داده شده است .
استفاده ی اقتصادی از زمین، که از طریق عرضه ی تراکم قابل قبول در طراحی
و برنامه ریزی های جدید همراه گردیده است، می تواند کمکی به کاهش هزینه در
ساختارهای زیربنایی و حمل و نقل باشد و در نتیجه کاهش بهره برداری از زمین در
آینده را به دنبال داشته باشد. اندازه گیری ها برای حفظ یک تعادل زیست محیطی نیز
باید اجرا گردد.
در مکان های عمومی شهرها و حومه ها، باید اقداماتی جهت بهبود آب و هوای
شهری، کنترل دما، حفاظت در برابر باد، سرمایش و گرمایش خاص این مکان ها و با
استفاده از انرژی های تجدیدپذیری چون انرژی کانکس دست دوم، انجام گیرد و قدم هایی
در این زمینه برداشته شود.
اسکیس از جهت گیری خانه ها به سمت کانکس درشهر کانکس دست دوم
Lize- Pichling در استرالیا در تصویر بالا نشان داده شده است .
نتیجه گیری:
در حال حاضر ایده های تازه ای برای مناطق جدید شهری در حال گسترش ارائه
می شود که در آن ها، پس از این دیگر کانکس دست دوم هایی که از انرژی کانکس دست دوم
استفاده می کنند، عجیب و بیگانه نیستند و به عنوان کانکس دست دوم های مجزا و غیر
قابل باور در نظر گرفته نمی شوند. امروزه، بسیاری از مواردی که از انرژی کانکس دست
دوم استفاده می کنند، مرتبط با ساختارهای شهری و پیشرفت های کانکس دست دومی هستند
و در فضاهای باز و عمومی و زیربنایی کاملاً دست نخورده، دیده می شوند. در نتیجه،
امکان کاهش چشمگیر مصرف سوخت های فسیلی برای تولید انرژی سیستم های پیچیده شهری، ایجاد
می گردد.
بنابراین، تغییرات در بسیاری از سطوح در مقیاس شهری، طرح های موردی و
مجزای توسعه و در اجزاء و عناصر کانکس دست دومی، همانند روش های طراحی و برنامه
ریزی شهری و مراحل آن، رخ می دهد. اهداف و خط مشی سیاسی در حال توسعه است. مدت
زمان زیادی طول کشید تا مشخص شود که استفاده از انرژی کانکس دست دوم در طراحی
محیطی، یک نظریه ی مهم برای آینده محسوب می شود.
بنابراین پروژه های معتبر آینده پروژه هایی هستند که مقدار و نیز چرخه ی
حیات مصالح و مواد کانکس دست دومی و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر چون کانکس را
مدنظر قرار دهند و تأثیرات کانکس دست دومی را بر فضاهای شهری و محیط به طور کامل
لحاظ کنند، به طوری که مناظر و چشم اندازهای طبیعی حفظ گردد و کانکس دست دوم ها و
شهرهایی همساز و هماهنگ با طبیعت ایجاد شوند.
اسکیس از جهت گیری خانه ها وخیابان ها به سمت کانکس در شهر کانکس
دست دومLize- Pichling در استرالیا در تصویر
بالا نشان داده شده است .
مقطعی از شهر کانکس دست دوم Lize- Pichling در استرالیا
ونمایش واکنش خانه ها به تغییرات زوایه ی تابش کانکس در تصویر بالا نشان داده شده
است .
مقاله ای دیگر و توضیحاتی جامع تر :
تاریخچه استفاده از انرژی کانکس دست دوم درکانکس دست دوم
درچند دهه اخیر ، نمونه های زیادی ازخانه های کانکس دست دوم درکشورهای
صنعتی و پیشرفته ساخته شده که با استفاده ازانرژی طبیعی (باد ، کانکس ، انرژی زمین
گرمایی و...) گرمایش و سرمایش کانکس دست دوم را تأمین می کنند . البته اغلب طرح
خانه های کانکس دست دوم بصورت خانه های ویلایی منفرد در یک فضای بازمی باشد و
استفاده ازاین فن آوری در یک سطح وسیع و درمجتمعهای مسکونی به ندرت اتفاق افتاده
است .
اما قدیمی ترین کاربرد آگاهانه ایرانیان ازانرژی کانکس دست دوم دربناها و
کانکس دست دومهای سنتی نهفته است . به عبارت دیگر سیستم های غیر فعال کانکس دست
دوم در ایران درحد پیشرفته و کامل خود اززمانهای قدیم به کاررفته است .
بخش کانکس دست دوم یکی از عمده ترین بخشهای مصرف کننده انرژی است و بهمین
سبب لازم است توجه ویژه ای به مقوله بهینه سازی مصرف سوخت درکانکس دست دوم مبذول
نمود . از نقطه نظرکلی می توان گفت که با آگاهسازی مردم، تدوین قوانین مناسب و
اصلاح قیمتها ازطریق رفع تدریجی سوبسیدهای دولتی می توان گام مؤثری در جهت بهبود
مصرف سوخت درکانکس دست دومها برداشت اما جایگزینی انرژیهای تجدید پذیر بطوراعم
بجای سوختهای فسیلی که عمده ترین منبع تأمین انرژی در کشورمان محسوب می شوند ، راه
حلی است که مشخصه اصلی آن ، آینده نگری و رعایت توامان حقوق نسلهای فعلی و آتی است .
انرژی کانکس دست دوم ، انرژی است ارزان ، فراوان ، سالم و تمیز که سالیان
متمادی بشرازآن استفاده کرده است اما پس ازدستیابی به منابع سوخت فسیلی ، تجربیات
گذشته را رها کرده و روز به روز به استفاده ازاین منابع افزود. بطوریکه پس ازآن
چنان مصرف لجام گسیخته و اتلاف این منابع ، آینده تیره ای در پیش رو است که درآن
منابع سوخت پایان یافته است . این دورنما سبب شده تا درگوشه و کنارجهان
باردیگرامکان استفاده ازانرژی کانکس دست دوم و بکارگیری آن درگرمایش و سرمایش
منازل مسکونی مورد توجه قرار گیرد .
حال با توجه به روند رو به افزایش انبوه سازی و ساخت مجتمعهای مسکونی
درکشور ، غالب رویکرد به استفاده ازانرژی های طبیعی درمجتمعهای مسکونی و چگونگی
طراحی این کانکس دست دومها به صورت سازگاروهماهنگ با طرحهای کانکس دست دوم می باشد.
کاربرد انرژی کانکس دست دوم درکانکس دست دوم ها
منظوراز کاربرد انرژی کانکس دست دوم درکانکس دست دومها بهره گیری هرچه
بهترازنورخورشد درجهت تأمین نیازهای گرمایی وسرمایی و در صورت لزوم تأمین
الکتریسیته کانکس دست دومها می باشد . در مرحله اول با بکارگیری طراحی معماری کانکس
دست دوم که تشابه بسیاری با معماری سنتی کشورمان دارد نیازهای گرمائی و سرمایی کانکس
دست دومها به حداقل رسانده می شود . دراین طراحی مسائلی ازقبیل: جهت کانکس دست دوم
، عایقکاری حرارتی ، تعیین سطح مناسب پنجره ها ، دو جداره کردن پنجره ها در برخی
مناطق واستفاده از بعضی سیستم های غیرفعال کانکس دست دوم از قبیل دیوارترومب
درنظرگرفته می شوند که با اعمال این پارامترها ، انرژی مورد نیاز این نوع کانکس
دست دومها نسبت به یک کانکس دست دوم معمولی ( با زیر بنای یکسان ) درصد قابل توجهی
کمتربوده و میزان این درصد بستگی به بکارگیری میزان این پارامتر ها وشرایط اقلیمی
هر منطقه دارد .
از آنجائیکه ایران کشوری است با حوزه اقلیمی مختلف ، بنابراین امکانات
انرژی خورشدی نیز تابعی ازاین حوزه های مختلف اقلیمی است . براین اساس برای کاهش
انرژی مورد نیاز یک کانکس دست دوم می بایست طراحی آن مطابق با اقلیم آن منطقه باشد.
درکلیه مناطق مختلف آب وهوایی کانکس دست دومهایی که برطبق اصول طراحی اقلیمی ساخته
شده اند ضرورت گرمایش و سرمایش مکانیکی را به حداقل کاهش می دهند .
اطلاعات مورد نیاز برای دستیابی به اهداف فوق را می توان به پنج بخش
تقسیم نمود .
1- بررسی خصوصیات تابش کانکس دست دوم
2 – بررسی وضعیت دما
3 – بررسی خصوصیات میزان بارش و رطوبت
4 – بررسی میزان وشرایط وزش باد
5 – بررسی خصوصیات عایق کاری
در یک طرح کانکس دست دوم دو مسئله اصلی مطرح می شود یکی چگونگی طراحی
برای بهره وری بیشتر از انرژی کانکس دست دوم و دیگری چگونگی طراحی برای به حداقل
رساندن اتلافهای حرارتی به منظور استفاده بهترازانرژی بدست آمده که در صورت عدم
توجه به هریک ازاینها، طرح مورد نظر از کارایی لازم برخوردار نخواهد بود .
دلیل عمده عدم استقبال اقشارمختلف مردم ازاستفاده ازانرژی کانکس دست دوم
در منازل ، ارزانی حاملهای انرژی درایران می باشد، در صورتی که با وضعیت کنونی
انرژی ، ضرورت اجرای طرحهای خورشدی امری اجتناب ناپذیر است .
ذکراین نکتنه ضروریست که استفاده ازانرژی کانکس دست دوم بدون توجه به
طراحی اقلیمی کانکس دست دوم نه تنها به صرفه نبوده بلکه هزینه های اضافی
نیزدربرخواهد داشت . بنابراین توصیه می گردد با تهیه وتدوین ضوابط طراحی الگوی
مسکن متناسب با اقلیم هرمنطقه ، طراحان را واداربه رعایت حداقل استانداردها در این
زمینه بنمایند و نیزدرجهت توسعه استفاده ازانرژی کانکس دست دوم درکانکس دست دوم ،
سیاستهای تشویقی و تنبیهی مدون گردد .
کاربرد انرژی کانکس دست دوم درکانکس دست دوم ها به طرق مختلف ذیل صورت می
گیرد :
- تآمین آب گرم مصرفی : در سیستمهای فعال کانکس
دست دوم آب گرم مصرفی عمدتا بوسیله آبگرمکنهای کانکس دست دوم با استفاده
ازکلکتورهای تخت تأمین می شود .
- تأمین گرمای مورد نیاز : تأمین درصدی ازگرمای
مورد نیازکانکس دست دومها معمولا به یکی از روشهای ذیل ویا ترکیبی ازآنها صورت می
گیرد : دیوارترومب ، گلخانه ، استخرهای کانکس دست دوم ...
- تأمین سرمای مورد نیاز : سرمازائی بوسیله انرژی کانکس
دست دوم به روشهای مختلفی ازجمله سیستمهای جذبی صورت می گیرد . تأمین باربرودتی
مورد نیازکانکس دست دومها دردوره گرما توسط سیستمهای جذبی به گونه ای است که گرمای
مورد نیازژنراتورچیلرهای جذبی توسط سیستمهای کانکس دست دوم ازقبیل کلکتورهای تخت
با بازدهی بالا و ... تأمین می گردد .
- تأمین روشنایی : روشنایی کانکس
دست دومها می تواند با استفاده ازسلولهای فتوولتائیک تأمین شود . یعنی با محاسبه
انرژی مورد نیاز برای روشنایی کانکس دست دوم تعداد پانلهای فتوولتائیک ( هرپانل
ازسری ، موازی قرارگرفتن چند سلول تشکیل شده است )و ظرفیت
باطری ذخیره مورد نیازمشخص می شود و در نتیجه با استفاده ازپانلهای کانکس دست دوم
و شارژرگولاتور( که شارژ و دشارژ بیش ازحد باطری جلوگیری می کند ) و باطری ذخیره
روشنایی مورد نیازکانکس دست دوم تأمین خواهد گردید .
گرمایش وسرمایش کانکس دست دوم
ازآنجا که روزانه انرژی بسیاری صرف گرمایش و سرمایش کانکس دست دوم ها می
شود، طراحی و اجرای کانکس دست دومهایی که بتواندازانرژی کانکس دست دوم
حداکثراستفاده را ببرد بسیارحائزاهمیت و مفید است .
تأمین نیازحرارتی کانکس دست دومها با استفاده ازکانکس به 2 طریق غیرفعال (
Passive) و فعال ( َActive) قابل دسترسی است. کیفیت
و چگونگی معماری کانکس دست دوم به دریافت و ذخیره انرژی کانکس دست دوم درحالت پسیو
بستگی کامل دارد درصورتیکه گرمایش کانکس بصورت فعال ، مستلزم استفاده ازگردآورنده
های کانکس دست دوم و یک منبع انرژی دیگرجهت انتقال سیال گرم شده به داخل کانکس دست
دوم می باشد .
هرخانه استانداردی اگرخوب طراحی شده ودرمقابل آفتاب قرارداده شده باشد ،
می تواند یک خانه کانکس دست دوم غیرفعال باشد . برای کارکرد مناسب می بایست طوری
جهت دهی شده باشد که یکی از دیوارهای اصلی و بسیاری از پنجره ها رو به جنوب باشند .
عایق کاری واستفاده ازپنجره های مناسب ( شیشه های دو جداره ) الزامی است . استفاده
ازمصالح با ذخیره گرمائی بالا مناسب است . در مناطق گرم پنجره های شرقی غربی باید
سایه مناسبی داشته باشند . پنجره های جنوبی نیزمی توانند با سایبانهایی محافظت
شوند . پرده ها و سایه اندازهای عایق داخلی نیزمی توانند مفید باشد .
سیستم های غیرفعال خورشدی
درسیستم گرمایش کانکس دست دوم پسیو کانکس دست دوم بطورطبیعی و با استفاده
ازعوامل طبیعی مثل کانکس گرمایش انجام می گیرد . بدین معنی که چنین سیستمی این
امکان را فراهم می سازد که کانکس دست دوم بدون نیازبه انرژی فسیلی و در نهایت با
مصرف انرژی بسیارکمی کار کند . درمورد سیستم های گرمایش پسیو کانکس دست دوم ها
روشهای مختلفی وجود دارد :
1- ورود مستقیم نورکانکس به داخل اطاق ازطریق پنجره ها
2- استفاده از دیوارذخیره کننده انرژی کانکس دست دوم (دیوارترومب)
و دیوارآبی
3- استفاده ازگلخانه مجاور
4- استخریا حوضچه روی بام
شیوه دریافت مستقیم:
1- محل پنجره ها که باید درجنوب و جنوب غربی و شرقی قرار گیرند
وحتی المقدوردوجداره باشد .
2- پنجره های جذب کننده نورکانکس
3- پنجره روی بام شیب دار
در شیوه دریافت غیرمستقیم
تشعشات کانکس دست دوم به جرم جذب کننده حرارت که بین کانکس وداخل خانه
قرارگرفته می تابد ، این جرم گرم شده و سپس انرژی خود را به اطاقها می دهد . در
این شیوه معمولا ازدیوارجذب و انباشت حرارت استفاده می شود . مصالح عمده جذب و
انباشت حرارت دو نوعند : دیوار ترومب و آب
سیستم دیوارآب و دیوار ترومب یکی است ولی دردیوارآب بطریق جابجائی و
دیوارترومب به طریق هدایت ، حرارت را منتقل می کند. سطح خارجی سیاه و مات (کدر) بوده
و حرارت جذب شده توسط آن باعث گرم شدن دیوارو گرمای آن هم سبب گرم شدن آب و حرکت و
جابجائی آب سبب انتقال حرارت به دیوارشده و دوباره نیز بوسیله تشعشع هوای داخلی را
گرم می کند . یک تانک آب فولادی معمولی راه حلی مناسب برای تأمین این جرم حرارتی
می تواند باشد زیرا آب بسیارمؤثرتراز بتن و گچ درذخیره و پس دادن گرماعمل می کند .
مخزن آب درزمستان انرژی کانکس را درطول روز برای گرم کردن خانه در طول شب ذخیره می
کند و خنکای شب هنگام را برای روزهای گرم تابستان درخود نگه می دارد . نکته
بسیارمهم این است که مخزن آب باید کاملا درمعرض نورکانکس باشد .
شیوه گلخانه ای مجاور
شیشه های دو جداره و یا پلاستیک شفاف جهت این کارمناسب هستند . دیواربین
گلخانه و فضای نشیمن باید با ظرفیت حرارتی بالا باشد( دیوارآب یا ترومب ) درانتخاب
مابقی مصالح آزادی عمل بیشترمی باشد. با طراحی خوب تمامی تشعشات وارده به گلخانه
به حرارت تبدیل شده ودراین صورت بازدهی 60% الی 75% درزمستان است و مقدارحرارت
منتقل شده به اتاقها 10 % الی 30 % انرژی تابشی است که با اضافه کردن سیستم انباشت
کننده مکانیکی این مقدار بیشترمی شود .
در شیوه استخریا حوضچه روی بام :
جرم جذب کننده حرارت روی بام قرارگرفته است این شیوه برای سرمایش و
گرمایش استفاده می شود . حوضچه ها با جداره های شیشه ای روی بام باید ازساعت 10
صبح الی 14 بعدازظهردر تابش مستقیم کانکس بوده ودر تابستان باید درمعرض هوای آزاد
و خنک شب قرارگیرد . ارتفاع آب دربام حدود 15 الی 30 سانتیمتر بوده ، لذا اسکلت
بنا باید قابلیت تحمل 300 – 150 کیلوگرم آب درهرمتر مربع را داشته باشد.
این سیستم جهت گرمایش و سرمایش ازدو خاصیت مهم برخورداراست :
- نوسانانت شدید درجه حرارت درداخل بسیارکم می باشد .
- بعلت سطح تشعش وسیع ( معمولا تمام سقف ) کیفیت حرارتی
بسیارخوبی در داخل ایجاد می شود .
در شبهای زمستان محفظه آب باید توسط یک عایق حرارتی محفوظ شود تاگرمای
جذب شده درطول روز را سریع از دست ندهند و در روزهای تابستان می بایست کاملا سایه
برروی آن انداخته شود . روی حوضچه ها می تواند در روزهای تابستان بازباشد تا
ازسرمایش ناشی ازتبخیر نیز بتوان بهره گرفت .
تأمین شرایط آسایش در نقاط مختلف جهان در ماههای گرم سال به کمک فرآیند
سرماسازی امکان پذیراست . مؤلفه بارسرمایشی دربسیاری از کشورهایی که درمناطق
گرمسیری قراردارند سهم بالایی از باربرق مصرفی را در فصل گرما به خود اختصاص می
دهد. سیستم های تراکمی درحال حاضر عمده ترین روش تأمین فرآیند سرما سازی و تهویه
مطبوع هستند.این سیستم ها ازعوامل اصلی تخریب لایه اوزون شناخته شده اند ، ضمن
آنکه مصرف برق آنها نیز زیاد می باشد . به این لحاظ استفاده ازانرژی کانکس دست دوم
برای تأمین سرمایش به عنوان جایگزینی برای سیستم های تراکمی مورد توجه قرار گرفته
است
سیستم های فعال کانکس دست دوم :
سیستم های کانکس دست دوم فعال شامل استفاده
ازکلکتورهای انرژی کانکس دست دوم هستند که برای نمونه دردو نوع آبگرمکن کانکس دست
دوم و فتوولتائیک وجود دارند . استفاده ازاین وسایل و تجهیزات واسطه می تواند باعث
انعطاف پذیری در صرفه جوئی انرژی شود.
آبگرمکن کانکس دست دوم :
اصول مهم و عمده ای که بایستی درمورد کلکلتورهای
آبگرمکن کانکس دست دوم در نظرگرفته شوند عبارتند از:
- نصب
کلکتورروی پشت بامها با زاویه عرض جغرافیایی محل بعلاوه 15 درجه می باشد .
- کلکتورها
بایستی طوری قرار گیرند که میزان سایه اجسام مانند کانکس دست دومهای اطراف ، دودکش
ها وغیره حداقل باشد . در زمانی که کلکتورها بصورت ردیف های پشت سرهم نصب می شوند
باید دقت کافی در مورد عدم ایجاد سایه بعمل آید.
سیستم برق فتوولتائیک
سیستم فتوولتائیک مانند سایرمولدها و نیروگاههای برق
می تواند در هر ظرفیتی نصب و بهره برداری شود . حتی محدودیت آن بسیار کمتراز
سایرین است و می تواند به صورت ژنراتورهایی با توان میلی وات تا چندین مگاوات
ساخته شوند . لیکن با توجه به راندمان پائین تبدیل انرژی دراین سیستم و بالا بودن
قیمت تجهیزات آن ، برق تولیدی ازاین سیستم قدری گران تراست .
شرایط بهینه در بارگیری سیستم فتوولتائیک درمعماری کانکس
دست دوم از دو زاویه قابل بررسی است :
1- مجتمع کردن سیستم
فتوولتائیک با معماری و تأسیسات الکتریکی کانکس دست دوم
2- طراحی و محاسبه فتوولتائیک به صورت فصلی
استفاده از پانل های کانکس دست دوم در معماری کانکس
دست دوم ، باعث کاهش هزینه های بارگیری این انرژی می شود و می تواند در توسعه
کاربرد آن مؤثر باشد . در تلفیق یک سیستم فتوولتائیک با معماری و تأسیسات کانکس
دست دوم ، تجهیزات اصلی سیستم باقیمانده و سایرتجهیزات به نوعی با وسایل مشابه در کانکس
دست دوم ادغام می شوند . بعضی از قطعات جانبی تجهیزات اصلی نیز برای نصب در نمای کانکس
دست دوم ، قابل حذف و صرفه جویی هستند و بدین ترتیب با همکاری
.................................................
از سیستم فتوولتائیک با شرایط بهینه فنی و اقتصادی
میسر باشد .
یکی ازموارد استفاده ازسیستم های فتوولتائیک برای
گرمایش کانکس دست دوم سیستم گرمایش کفی است که به جای استفاده ازمنابع فسیلی برای
آب گرم مصرفی ازانرژی کانکس دست دوم و پانل های کانکس دست دوم تأمین می شود .
دمای پائین آب مورد نیاز ( 55 درجه سانتیگراد ) سیستم
گرمایش کفی ، این امکان مهم و اساسی را فراهم می آورد که به عنوان تنها سیستم
تأمین گرمایش ، بتوان از انرژی های نو ،مانند انرژی کانکس دست دوم استفاده نمود.
انرژی کانکس دست دوم و سیستم گرمایش کفی هردو درکاهش
آلاینده های ناشی ازاحتراق سوخت های فسیلی نقش اساسی ایفا می کنند و بهره وری از آنها
باعث می شود که نسل آینده زندگی بهتری را تجربه کند.
اجزای سیستم برق کانکس دست دوم
1 – پانل یا صفحه کانکس دست
دوم: انرژی نورکانکس را به برق مستقیم تبدیل می نماید .
2 – جعبه اتصال گروهی : واسطه اتصال پانل ها به مداربرق و محافظ
پانل های کانکس دست دوم از صاعقه و برق آسمانی است .
3 – سازه های فلزی یا کانکس دست دومی : نگهدارنده پانلها درجهت و
زاویه خاص است .
4 – دستگاه کنترل کننده : کنترل کننده تولید برق ، مصرف برق ،
شارژ باطریهای ذخیره و تنظیم کننده مشخصات برق تولیدی و مصرفی از نظرولتاژ و
آمپراست .
5 – کابلهای ارتباط : اتصالات
سیستم فتوولتائیک و مدار برق را برقرار می کند.
6 – باطریهای ذخیره : برق مورد نیاز برای ساعات بدون نور کانکس
ذخیره می کند .
7 – مبدل برق مستقیم به
متناوب: برق مستقیم را به برق متناوب یک فاز و یا سه فاز تبدیل می کند .
طراحی و محاسبه سیستم فتوولتائیک :
برای طراحی یک سیستم فتوولتائیک لازم است عوامل
مختلفی مورد توجه و بررسی قرار گیرند که بعضی ازآنها در محاسبه ظرفیت و خروجی
سیستم ، یا برآورد برقی که تولید می شود مؤثرند و بعضی دیگردر انتخاب نوع تجهیزات
و طراحی آنها نقش دارند . این عوامل عبارتند از :
1 – موقعیت جغرافیایی : عرض
و طول جغرافیایی و نیزارتفاع محل نصب سیستم فتوولتائیک فاکتورهای لازم برای محاسبه
قدرت تابش نورکانکس است .
2- موقعیت زمانی : در
بررسی موقعیت زمانی ، محل نصب و شرایط آن نسبت به حرکت کانکس ، وجود سایه ارتفاعات
و کوههای اطراف و یا حتی سایه کانکس دست دومها و تعیین ساعاتی از روز که ممکن است
وجود این سایه ها مانع از تابش مستقیم نور کانکس به پانلها باشد ، بررسی می شود . فاصله
سیستم نسبت به مصرف کننده و مسیرکابل کشی ، طول کابلهای اتصال را تعیین می کند. مقاومت
الکتریکی کابلها و تلفات انرژی درآنها در محاسبات ظرفیت سیستم فتوولتائیک مؤثر است .
3 – شرایط آب و هوایی: تعداد روزهای ابری پشت سرهم ازجمله عوامل
مهمی است که در بررسی شرایط آب و هوایی تعیین می شود . اگر بخواهیم مقداری از برق کانکس
دست دوم را برای ایام ابری ذخیره کنیم این عامل درمحاسبات وارد شده و ظرفیت سیستم
فتوولتائیک با توجه به برق مورد نیاز درایام ابری محاسبه می شود . علاوه بر آن وزش
باد و سرعت آن برای تعیین استحکام سازه فلزی یا کانکس دست دومی ، میزان بارندگی و
ارتفاع برف برای تعیین ارتفاع پانلها ازسطح زمین ، شفافیت هوا، میزان شرجی بودن و
یا غبارآلود بودن و اثر آنها در شدت تابش نورکانکس ، وجودصاعقه و رعد وبرق برای
پیش بینی تجهیزات ایمنی مناسب از جمله عوامل دیگری است که بررسی می شود .
برق مورد نیاز : در بررسی میزان نیاز به انرژی
الکتریکی علاوه بر توان ، ولتاژ ، مستقیم و متناوب بودن آن و مقدارلحظه ای مورد
توجه قرار می گیرد . توان مصرفی مستقیما درمحاسبات وارد می شود ، و ولتاژ تعیین
کننده تعداد صفحات کانکس دست دوم است که با یکدیگر سری و موازی می شوند . مقدار
برق لحظه ای مربوط به هنگامی است که همه مصرف کننده ها با هم در مدارقرار می گیرند
و یا دستگاههایی به مدار وارد می شوند که برق شروع به کارآنها با مصرف مستمرآنها
متفاوت است ، این عامل برای طراحی دستگاه کنترل کننده بسیاراهمیت دارد .
در پایان متذکرمی شویم که کشورایران با توجه به دارا
بودن پتانسیل تابش بالای کانکس مخصوصا در مناطق مرکزی و جنوبی شرایط بسیارمستعدی
به منظور استفاده ازاین انرژی طبیعی و پاک دارد . امید است با برنامه ریزی
بهترگامهای مؤثری در این راستا برداشته شود
بازگشت به شیوه های سنتی در معماری مدرن
انسان ها از گذشته های دور همواره در تلاش بوده اند تا بتوانند در جایی
سکونت داشته باشند که آنها را از گزند شرایط آب و هوایی مصون نگه دارد و بنابراین
در نظر گرفتن شرایط اقلیمی در ساخت مسکن همواره مورد توجه بوده است.
اجرای روش های مناسب در طراحی کانکس دست دوم که از هماهنگی لازم با اقلیم
منطقه برخوردار باشد از گذشته های دور مورد توجه کارشناسان معماری بوده است.
اگر کانکس دست دوم با بهره گیری از توصیه های کارشناسان اقلیم شناسی
طراحی شود استفاده بهینه از امکانات آب و هوایی حاکم بر آن منطقه تا حد امکان
افزایش خواهد یافت.
استفاده از انرژی های طبیعی در کانکس دست دوم می تواند نقش بسیار مهمی در
صرفه جویی در مصرف سوخت و همچنین افزایش کیفیت بهداشت محیط های مسکونی در حفاظت از
محیط زیست داشته باشد.
هزینه های بسیار زیاد تامین سوخت های حرارتی موجب شده است تا در اصول
مدرن کانکس دست دوم سازی استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان یک جایگزین مناسب برای
تامین انرژی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، این کار بدرستی انجام نخواهد شد، چه
بسا اگر برای فصول گرم سال سایبان هایی برای حفاظت از کانکس دست دوم در برابر تابش
مستقیم نور آفتاب در نظر گرفته نشده باشد این طراحی می تواند از پیامدهای نامطلوبی
نیز برخوردار باشد.
در حالی که اگر پنجره ها در مکان مناسبی قرار گرفته باشند و بتوان از
سایبان ها استفاده کرد نه تنها محیط داخل کانکس دست دوم تبدیل به یک تنور داغ
نخواهد شد، بلکه مخارج گزاف نصب و راه اندازی کولرهای گازی را نیز متحمل نخواهیم
شد.
بنابراین ضروری است که پیش از طراحی کانکس دست دوم ابتدا شرایط اقلیمی آن
منطقه مورد ارزیابی قرار گیرد و سپس طراحی آن کانکس دست دوم با اقلیم خاص آن منطقه
مطابقت داده شود. با توجه به اهمیت این موضوع گروهی از محققان دانشگاه تربیت مدرس،
در یک طرح تحقیقاتی، طراحی مجتمع های مسکونی همساز با اقلیم را مورد بررسی قرار
دادند که با نتایج موفقیت آمیزی برای طراحی کانکس دست دوم های جدید در مناطق مختلف
کشور همراه بود.
طراحی کانکس دست دوم های همساز با اقلیم
به گفته هدی افشاری، دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی معماری و مجری این
طرح تحقیقاتی، طراحی کانکس دست دوم ها براساس اصول معماری همساز با اقلیم هر منطقه
علاوه بر ایجاد آسایش حرارتی در فضای داخلی کانکس دست دوم، سبب کاهش مصرف سوخت و
مهم تر از آن سالم سازی محیط زیست خواهد شد.
این موضوع در مناطقی مانند خرمشهر که یکی از گرم ترین مناطق اقلیمی کشور
بوده و دارای شرایط آب و هوایی بحرانی است از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود. نتایج
به دست آمده از تحقیقات انجام شده در این باره حاکی از آن است که در صورت عدم توجه
به مسائل اقلیمی در طراحی کانکس دست دوم ها در مناطق گرم آب و هوایی، در اغلب
مواقع سال استفاده از تاسیسات کنترل کننده فضاهای داخلی در این کانکس دست دوم ها
ضروری خواهد بود.
در برخی موارد شرایط آب و هوایی مناطق و شرایط داخلی کانکس دست دوم هایی
که بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و در حقیقت به صورت ناهماهنگ با اقلیم بنا می
شوند به گونه ای است که نمی توان تنها با استفاده از سیستم های مکانیکی و صرف
هزینه ای معقول، راحتی و آسایش را برای ساکنان این کانکس دست دوم ها در حد قابل
قبول و رضایت بخشی تنظیم کرد.
اما اگر در هر منطقه کانکس دست دوم ها به صورت هماهنگ با اقلیم طراحی و
ساخته شوند در بیش از ۸۲ درصد از
مواقع سال شرایط حرارتی فضاهای داخلی کانکس دست دوم به طور طبیعی و حتی بدون
استفاده از سیستم های گرمایشی و یا سرمایشی و در حد آسایش و راحتی ساکنان آنها
تنظیم و تعدیل خواهد شد و به این ترتیب تنها در ۱۸ درصد از
مواقع سال استفاده از سیستم های مکانیکی برای خنک کردن فضاهای داخلی کانکس دست دوم
ها در مناطق گرمسیری ضروری خواهد بود.
در شهرهایی مانند خرمشهر که در مناطق اقلیمی گرمسیری قرار دارند بزرگ
ترین مشکل، خنک کردن فضاهای داخلی کانکس دست دوم در فصول گرم سال است و در زمستان
با استفاده از انرژی خورشیدی و یا گاهی با استفاده از وسایل حرارتی بسیار ساده می
توان این فضاها را در حد آسایش گرم نگه داشت.
بهره گیری از منابع پایان ناپذیر انرژی
افشاری در ادامه می افزاید: با توجه به نتایج به دست آمده از این طرح
تحقیقاتی که در دو بخش تئوری و طراحی، انجام و ارائه شده است استفاده همزمان از
شیوه های مدرن معماری و همچنین اصول معماری همساز با اقلیم می تواند از نتایج
رضایت بخشی در کانکس دست دوم سازی در مناطق مختلف کشور برخوردار باشد.
با توجه به نتایج به دست آمده از بررسی های تئوریک انجام شده، یک مجتمع
مسکونی برای کارکنان کشتیرانی خرمشهر طراحی شد که نتایج بررسی های انجام شده در
زمینه طراحی این مجتمع مسکونی در شهر خرمشهر نشان دهنده آن است که مکان یابی مناسب
برای اجرای این طرح در قسمت جنوبی رودخانه کارون در محل تقاطع این رودخانه با
اروندرود علاوه بر این که می تواند پاسخگوی نیازهای روانی ساکنان این مجتمع باشد
این امکان را فراهم خواهد ساخت که از شرایط اقلیمی حاکم بر آن منطقه به نحو مطلوبی
بهره گرفته و به این ترتیب از ورود عوامل آب و هوایی نامطلوب به فضای داخلی کانکس
دست دوم تا حد امکان جلوگیری به عمل آورد.
به عبارت دیگر در این مجتمع مسکونی که به صورت هماهنگ با اقلیم منطقه بنا
خواهد شد با جهت گیری مناسب نسبت به بادهای غالب و جلوگیری از ورود جریان باد به
درون مجموعه و همچنین بهره گیری از رطوبت رودخانه در مواقع لازم ساکنان در همه
فصول سال در راحتی و آسایش خواهند بود.
این در حالی است که علاوه بر این اجزای این مجموعه به گونه ای طراحی شده
اند و همچنین قطعات کانکس دست دوم طوری در کنار هم قرار گرفته و جاسازی شده اند که
نه تنها در مواقع سرد سال تابش مستقیم نور خورشید را دریافت کرده و گرمای لازم
برای تامین حرارت مورد نیاز فضای داخلی کانکس دست دوم را تامین می کند بلکه در
روزهای گرم سال نیز مانع از تابش مستقیم نور آفتاب به فضای داخلی کانکس دست دوم
خواهند شد.
پل ارتباطی معماری سنتی و مدرن
کشور ما ازجمله کشورهایی است که دارای مناطق اقلیمی متفاوت بوده و شرایط
آب و هوایی در فصول مختلف سال در این مناطق متغیر است و حال این که معماری سنتی
راه حل ها و شیوه هایی منطقی را در جهت فراهم ساختن شرایط آسایش انسان ها در
اختیار آنها قرار خواهد داد.
معماری سنتی ایرانی از نسل های معماری پایدار است که نه تنها کارایی
انرژی و بلکه شرایط اکولوژیکی را نیز مورد توجه قرار می دهد تا به این ترتیب
بتواند هزینه های زندگی ساکنان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
اگر نگاهی به بناهای سنتی و بومی بیندازیم متوجه خواهیم شد که در این
بناها استفاده از انرژی های تجدیدپذیر نظیر جریان هوا، نور و حرارت آفتاب مورد
توجه سازندگان قرار گرفته است.
در صورت طراحی کانکس دست دوم های همساز با اقلیم در ۸۲ درصد از مواقع سال شرایط حرارتی فضاهای داخلی به طور طبیعی و
در حد آسایش انسان ها تعدیل خواهد شد.
از سوی دیگر سازندگان این بناها آنها را به گونه ای احداث کرده اند که
کمترین تاثیر منفی را بر محیط زیست داشته باشد، اما بر خلاف آنچه در معماری به
شیوه سنتی متداول و مرسوم بوده است در معماری مدرن امروزی استفاده بیش از اندازه
از انرژی های غیرقابل تجدید یا به عبارتی منابع سوختی فسیلی را می توان مهم ترین
وجه تمایز آن با معماری سنتی به شمار آورد که از علل اصلی آن نیز می توان به
استفاده از مصالح نامناسب و طراحی نادرست کانکس دست دوم ها بدون توجه به شرایط
اقلیمی اشاره کرد که نیاز به استفاده از وسایل گرم کننده در فصول سرد سال و سیستم
های خنک کننده در فصول گرم سال را ضروری می سازد.
معماران قدیمی ناگزیر از تکیه بر منابع و انرژی های پاک بوده اند که از
جمله منابع پایان ناپذیر محسوب می شوند.
از آنجایی که معماری در گذشته حاصل تجارب به دست آمده از اجرای پروژه های
متعدد محلی بوده است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و جایگاه و پیوستگی
آنها توسط راهکارهایی همچون روش های آزمون و خطا، طی صدها سال آزمایش شده بود به
نظر می رسد که در دنیای امروز که شاهد گسترش معماری به شیوه مدرن و امروزی هستیم
لازم است راهکارهای سنتی را در مناطق مختلف و بویژه مناطقی مانند شهرهای جنوبی
کشور که از شرایط آب و هوایی سخت تری برخوردارند، بار دیگر مورد بررسی قرار دهیم.
چرا که قطع ناگهانی ارتباط میان معماری مدرن و سنتی موجب خواهد شد که
بسیاری از راه حل های سریع و آسانی که معماری به شیوه مدرن و امروزی در اختیار ما
گذاشته است جایگزین راهکارهای قدیمی شده و به این ترتیب بسیاری از راهکارهای زیست
محیطی که بر مبنای طرح های اقلیمی استوار هستند به دست فراموشی سپرده شوند.
افشاری در پایان خاطرنشان کرد که نتایج به دست آمده از طرح تحقیقاتی
انجام شده توسط پژوهشگران مهندسی معماری این دانشگاه نشان داده است که با طراحی کانکس
دست دوم های همساز با اقلیم در ۸۲ درصد از
مواقع سال شرایط حرارتی فضاهای داخلی به طور طبیعی و در حد آسایش انسان ها تعدیل
خواهد شد.
به رغم مطرح شدن مباحث پایداری در دنیای متأخر، عملاً تمامی این اصول توسط پیشینیان ما به کار گرفته می شد. معماران پیشین ناگریز از تکیه بر منابع طبیعی و انرژی های پاک بوده اند که پایان ناپذیرند. این بهره گیری از طبیعت در سطوح مختلف ارتفاعی و از منابع گوناگون بوده است. در سطوح بالایی بنا، بادگیر را به کار می گرفتند تا از جریان هوا و باد و مکش ناشی از قوانین طبیعت بهره جویند. در طراحی سطوح همکف ابنیه، حیاط های مرکزی تبلور حداکثر بهره گیری از آب و خاک و گیاه همراه با سایه اندازی جداره هاست. در سطوح زیر همکف نیز به کارگیری فضاهایی همچون سرداب ها و شودان ها با بهره بردن از ظرفیت بالای حرارتی خاک و گاهاً حضور آب در آنها، فضایی مطبوع و دلنشین را در اقلیم هایی با گرمای طاقت فرسا موجب می شدند. ولی مرور زمان و استفاده نامناسب از پیشرفت های تکنولوژیک، منجر به فراموشی آن تکنیک ها و کاربرد نامحدود از انرژی های فسیلی تجدیدناپذیر شد.
یکی از سمبل های معماری پایدار، معماری سنتی ایرانی است که به موضوع های اکولوژیکی و کارایی انرژی، هم به لحاظ پایین بودن قیمت اولیه و هم به لحاظ پایین بودن قیمت جاری و کارکردی بنا، پاسخگو بوده است. این مقاله بر آن است تا چگونگی تطابق آب و هوایی و پاسخگویی محیطی ابنیه سنتی ایرانی را تشریح کند.
مسئله اصلی در معماری معاصر جهان امروز، قطع ارتباط میان معماری بومی و نیازهای مدرن است. ضروری است تا متدهای استفاده شده در دنیای قدیم را به منزله سمبلی از راه حل های سبز یادآوری کرد و سپس، آنها را توسط پیشرفت های تکنولوژیک عصر حاضر با دنیای جدید تطبیق داد. دلیل لزوم مرور راه حل های گذشته برای تطبیق با شرایط سخت آب و هوایی، این است که معماری آن روزها حاصل پروسه متداوم معماری محلی بوده است که از نسلی به نسل دیگر در طی زمانی طولانی منتقل شده است و جایگاه و پیوستگی آنها توسط خطا و آزمایش طی صدها سال آزمایش می شد. سپس قطع ناگهانی این پروسه در نتیجه راه حل های سریعتر و آسانتر فراهم شده توسط معماری مدرن، ما را وادار ساخت تا تمامی آن متدهای زیست محیطی را فراموش کنیم. زندگی در مناطق معتدل مشکل نیست، مشکل اصلی تطابق یابی با شرایط سخت آب و هوایی است. بدین منظور، این مقاله بر آن است تا به بررسی این راه حل ها در سه منطقه با شرایط سخت آب و هوایی گرم و خشک، گرم و مرطوب و سرد بپردازد.
راه حل های آب و هوایی منطقه ای در نواحی گرم و خشک و گرم و مرطوب ایران بدون کاربرد انرژی های فسیلی
مطالعه نواحی گرم و خشک ایران نمایانگر مطابقت های متعددی است که دامنه ای وسیع از طراحی شهری، طراحی مساکن و انتخاب مصالح تا اجزای اضافه شده به ابنیه، بسته به شرایط گوناگون را شامل می شود. آنچه درپی می آید، اشاره ای به برخی از این متدهای اتخاذی برای دستیابی به گرمایش و سرمایش بهینه و آسایش حرارتی انسان توسط طراحی خلاقانه شهری و معماری برای استفاده از انرژی طبیعی محیطی در دسترس است.
* در طراحی شهری، پیوستگی و یکپارچگی کانکس دست دوم های سنتی، بافت به هم فشرده شهر همراه با کوچه های باریک و نامنظم با دیوارهای بلند طرفین آنها منجر به ایجاد حداکثر سایه و حداقل تابش اشعه آفتاب شده است. این فضاها و عناصر، خنکی و تهویه را در فضاهای شهری برای تأمین آسایش فراهم می کند.
* مسقف کردن پیاده راه ها، ماکزیمم سایه را در سطح زمین ایجاد می کند که می توان آن را در جای جای بافت شهری این مناطق ملاحظه نمود. راه های پوشیده شهری در آب و هوای گرم و خشک ایران "ساباط " نامیده می شود که به منظور خنک کردن عابران و سایه اندازی بر دیوارهای خانه های اطراف آن استفاده می شود. ساباط ها یا صرفاً به صورت قوسی هستند که دیوارهای مجاور راه ها را به هم متصل می کنند یا اینکه به دلیل واقع شده فضایی متعلق به یکی از خانه های مجاور در بالای کوچه شکل گرفته اند.
* در طراحای خانه های مناطق گرم و خشک، فضاهای محصور خانه های حیاط مرکزی، دارای حداکثر سایه هستند. در این خانه ها تمامی اضلاع اطراف حیاط ساخته می شود تا محیط های داخلی متنوعی برای دریافت نور و گرمای خورشید ایجاد شود. بسته به میزان در معرض نور آفتاب بودن، جوانب گوناگون حیاط می تواند در فصول گوناگون استفاده شوند. معمولاً بخش های جنوبی به دلیل پشت به آفتاب بودن و داشتن حداکثر سایه، در تابستان استفاده می شوند. بخش های شمالی نیز زمستان نشین نامیده می شوند، چرا که ساکنان در زمستان ها به بخش های شمالی نقل مکان می کنند. به عبارت دیگر، ساکنان این خانه ها، فضای زندگی خود را در هماهنگی با تغییرات منطقه ای و در مطابقت با فصول سال تغییر می دهند. علاوه بر اینکه راه حل های دیگری نیز می تواند آسایش حاصل و سایه درون این حیاط های مرکزی را افزایش دهند، مانند تجهیز تابستان نشین با بادگیر یا ساخت حیاط های مرکزی درون زمین در بعضی مناطق کشور که "گودال باغچه " نامیده می شوند یا ساختن این حیاط ها با فرم های طویل و باریک، همراه با کاشت درختان و گل ها دور حوضی کم عمق درون آنها.
* درختان سبز در حیاط های مرکزی سایه را افزایش می دهند و در نتیجه، موجب کاهش حرارت می شوند و علاوه بر آن، با تبخیر آب به وسیه درختان، رطوبت نسبی محیط نیز افزایش می یابد. این امر به خنک سازی فضاهای داخلی اطراف حیاط مرکزی کمک می کند، کما اینکه واتسون نیز اظهار داشته است، تبخیر توسط یک درخت به میزان یک میلیون BTU در خنک سازی هوا تأثیر می گذارد که معادل کارکردن یک وسیله تهویه مطبوع به مدت بیست ساعت در روز برای ۱۰ اتاق معمولی است.
همچنین، انبوه گیاهان و درختان درون حیاط های مرکزی به واسطه پایین بودن ظرفیت گرمایی ویژه هوا به عنوان سیستم خنک کننده طبیعی عمل می کنند و برعکس، دیوارهای ضخیم محوطه حیاط مرکزی ظرفیت گرمایی ویژه بالایی دارد و به عنوان ذخیره کننده حرارتی عمل می کنند که سرما را در طی شب، ذخیره می کند و آن را به تدریج و در نیمه های روز که هوا گرم است آزاد می کند. بدین طریق ضخامت دیوارهای خشتی باعث می شود تغییرات کوچک در درجه حرارت نتواند تأثیرگذار باشد.
* ضلع جنوبی خانه ها که به طرف شمال قرار دارد و نور خورشید را دریافت نمی کند، در فصل تابستان استفاده می شود و "تابستان نشین " نامیده می شود. معمولاً این ضلع خانه ها دارای ایوان هایی نیمه باز هستند که در معرض نور خورشید نیست و در سایه کامل قرار می گیرد و در عین حال، از هوای خنک حیاط مرکزی نیز استفاده می کند. اگرچه اغلب خانه های حیاط مرکزی در هر چهار طرف دارای ایوان هستند که بزرگترین آنها به طرف جنوب، "تالار " نامیده می شود و معمولاً حدود یک متر بالاتر از سطح حیاط است و بر روی زیرزمینی به نام "سرداب " قرار گرفته اند.
* سرداب در خانه های ایرانی نواحی گرمسیری، زیرزمینی است که سقف آن ۷۰ سانتیمتر تا یک متر بالاتر از سطح حیاط مرکزی است و معمولاً در بخش تابستان نشین خانه ها قرار گرفته است. پنجره ها مابین سطح حیاط و سقف سرداب هوای حیاط مرکزی را به سمت داخل سرداب هدایت می کنند و همچنین جویبار زیرزمینی یا قنات نیز که از این فضا عبور می کند، موجب خنک و مرطوب شدن آن می شود.
* همچنین، معماران سنتی جزئیاتی را نیز در طراحای هایشان مانند فرورفتگی ها و برآمدگی ها در نماها لحاظ کرده اند که حداکثر سایه ممکن توسط آنها فراهم شود. از جزئیات دیگر لحاظ شده در طراحی این خانه ها، "جان پناه " سقف ها را می توان نام برد. از آنجا که سقف ابنیه بیشترین مقدار انژری نور خورشید را در مقایسه با دیگر جوانب آن دریافت می کنند. گاهی اوقات در نواحی گرم ایران، "جان پناه " بام ها به ۲ متر در ارتفاع می رسد که با ایجاد ماکزیمم سایه برای سقف، تابش حرارتی را به حداقل کاهش می دهد. اگر چه این جان پناه های بلند، مزایای دیگری نیز دارند، مانند ایجاد فضای خصوصی در بام ها و محافظت پشت بام ها از بادهای بیابانی که گرد و غبار زیادی همراه خود دارند.
* "شوادان " نوع دیگری از زیرزمین هایی است که معمولاً ۹ تا ۱۱ متر عمق دارند و نور آن از طریق سوراخ های کوچکی به سمت حیاط تأمین می شود. در عمق بیشتر از ۶ متری، دمای زمین ثابت و مساوی با دمای متوسط سالانه منطقه است. بنابراین شوادان ها از حرارت بالای بیرونی تبعیت نمی کنند و بیشتر اوقات در مناطق گرم و مرطوب استفاده می شوند.
* ضخامت دیوارها در خانه های نواحی گرم ایران حدود یک متر است. ظرفیت ویژه گرمایی بالای خشت موجب می شود تا حرارت درون دیوار باقی بماند و این، بدان معناست که تغییرات اندک حرارتی، تأثیرگذار نیست. در طی شب، دیوارها گرمای خود را از طریق انتقال و تابش از دست می دهند و درجه حرارت آنها در طی روز پایین نگه داشته می شود و آسایش کافی را برای ساکنان فراهم می کند. بدین طریق خاک به عنوان عایق حرارتی عمل می کند و به واسطه ظرفیت بالای حرارتی، موجب استقلال درون و بیرون می شوند.
* راه حل دیگری برای کاهش جذب حرارت توسط کانکس دست دوم ها، به ویژه در مناطق گرم و خشک ایران، استفاده از طاق ها و گنبدها بود. این فرم، نه تنها با مصالح در دسترس و دلایل سازه ای منطبق است، بلکه علاوه بر دارا بودن دلایل ترموفیزیکی، برای کاهش حرارت انتقالی نیز مناسب است، زیرا اولاً شکل محدب و کروی آنها برای ساطع کردن تابش حرارتی کاملاً مناسب است و خنک شدن آن را در طزل شب آسان تر می کند. ثانیاً در طی روز و به هنگام صبح و عصر نیمی از گنبد در سایه نیمی دیگر است و این امر در کاهش درجه حرارت سقف نقش مهمی ایفا می کند. همچنین، سقف گنبدی به دلیل برآمده بودنش در معرض وزش باد قرار می گیرد و بنابراین، تابش حرارت تأثیر کمتری بر آن می گذارد.
* راه حلی دیگر برای خنک سازی فضاهای داخلی، ساختن سقف های بالاتر از حد معمول بوده است. هوای گرم تر به سمت بالا حرکت می کند و هوای تازه از بازشوها از ترازی پایین تر به سمت داخل وارد می شود و این موضوع، باعث حرکت هوا می شود.
* سقف های دوپوسته، روش دیگری از انطباق با آب و هوای گرم است. ظرفیت حرارتی هوا بسیار کم و برابر ۰.۰۱۸ BTU/F است و هوای بین دو پوسته به مانند عایق حرارتی عمل می کند و بنابراین، گرما کمتر به داخل انتقال می یابد و در تابستان، پوسته درونی خنک تر از لایه خارجی خواهد بود.
* انتخاب مصالح مناسب و همچنین ضخامت دیوارها در دستیابی به حداکثر عایق برای جو داخلی، همگی راه حل های خاص مناطق آب و هوایی گرم و خشک است. مصالح اصلی خانه های سنتی، خصوصاً بادگیر آنها، از خشت با مدت ۷ تا ۹ ساعت زمان عکس العمل است. نوسانات شدید حرارتی در این مناطق، مناسب بودن این مصالح را در خصوص آب و هوا ثابت می کند. همچنین، سازه های تاریخی و خصوصاً بادگیر، از قرارگیری خشت با ظرفیت حرارتی بالا در مجاورت هوا با ظرفیت ویژه حرارتی پایین برای دستیابی به شرایط آب و هوایی بهینه بهره مندند.
* اما جالب ترین المان ها، از جمله بادگیرها، آنهایی هستند که صرفاً برای آسایش حرارتی محیط های داخلی اضافه شده اند. بادگیرها، تهویه کنندگان شگفت آوری بوده و هستند و نمونه بارزی از تطابق معماری سنتی ایرانی با شرایط سخت آب و هوایی توسط خنک سازی طبیعی به شمار می روند. ارتفاع بادگیرها در مناطق گرم و خشک، بلندتر از ارتفاع آنها در مناطق گرم و مرطوب است. زیرا در مناطق گرم و خشک بادهای خنک تر و با سرعت بالا، از ارتفاع بالاتر می وزند و برعکس، در مناطق گرم و مرطوب، باد مطلوب از پایین تر می وزد و نسیم ساحل را به درون هدایت می کند.
ضوابط طراحی پایدار طبیعی در بناهای سنتی مناطق سرد با توجه به کاهش اتلاف حرارت در کانکس دست دوم
عناصر مهم شکل گرفته در ابنیه در برخورد با شرایط طبیعی بسیار شبیه به عوامل ذکر شده قبلی هستند، از جمله حیاط مرکزی، حوض و باغچه، زیرزمین، زمستان نشین، تابستان نشین و ایوان. اما اصولی که برای تطبیق با شرایط آب و هوایی این مناطق اندیشیده شده اند، بسیار مهم است که به قرار زیر هستند:
۱) استفاده هر چه بیشتر از دیوارهای با مصالح سنگین در ضلع جنوبی؛
۲) استفاده از فرم خطی برای بناها؛
۳) استقرار کانکس دست دوم های به هم پیوسته در بخش های میانی شیب های رو به جنوب؛
۴) احداث کانکس دست دوم در داخل زمین یا پوشاندن دیوارهای خارجی با خاک؛
۵) پوشاندن حاشیه های خارجی کانکس دست دوم با بوته ها و گیاهان همیشه سبز؛
۶) استفاده هر چه بیشتر از دیوارهای مشترک و ایجاد بافتی به هم پیوسته و متراکم در مجتمع ها؛
۷) پیش بینی پلان های فشرده و متراکم؛
۸) شکل گیری فرم کانکس دست دوم برای ایجاد سایه در تابستان و دریافت گرمای مناسب در زمستان؛
۹) گستردگی کانکس دست دوم ها با ارتفاع کم در سطح (حداکثر دو طبقه)؛
۱۰) پیش بینی فضاهای گرمازا مثل آشپزخانه در مرکز پلان ساختنان؛
۱۱) پیش بینی فضاهای کم اهمیت مثل انبار به عنوان عایق حرارتی در جدارها یا قسمت های سرد بنا؛
۱۲) استفاده از پاسیو به عنوان حیاط مرکزی با توجه به مسیر خورشید برای حفظ گرمای داخل بنا؛
۱۳) استفاده از عایق های حرارتی مناسب در دیوارهای خارجی و به خصوص در بام؛
۱۴) استفاده از فضاهای زیر شیروانی به عنوان عایق حرارتی؛
۱۵) استفاده از گرمایش کفی با عبور لوله های آب گرم از کف بنا؛
۱۶) استفاده از بستر سنگی در زیر اتاق ها برای ذخیره گرمای اضافی در کف و پس دادن این گرمای ذخیره شده در مواقع سرد و در شب هنگام؛
۱۷) اجتناب از پیش بینی پنجره های بزرگ، به خصوص در نماهای شمالی؛
۱۸) استفاده از شیشه های دوجداره یا سه جداره و تزریق گاز آرگن بین جداره ها؛
۱۹) استفاده از بام سبز در بناها برای خنک کردن کانکس دست دوم در تابستان و گرم کردن در زمستان؛
۲۰) استفاده از دیوارها و کف هایی سنگین با زمان تأخیر بیش از ۸ ساعت؛
۲۱) در نظر گرفتن بام سنگین با زمان تأخیر بیش از ۸ ساعت.
نتیجه گیری
با بررسی راهکارهای اندیشیده شده در معماری سنتی و بومی با هدف انطباق با محیط زیست، خصوصاً در روزگارانی که بشر ناگریز بود صرفاً از انرژی های پاک و طبیعی استفاده کند، می توان برای معماری امروز درس آموخت. خصوصاً که امروزه با پیشرفت تکنولوژی می توان متدهای اتخاذ شده در قدیم را با نیازها و شرایط روز تطبیق داد و با استفاده بهینه و مؤثر از انرژی های پاک برای حفظ محیط زیست همت گماشت.
رئوس اصول اندیشیده شده در معماری های پایدار بومی مناطق سردسیر، نشانگر آن است که باید به کاهش اتلاف حرارت در کانکس دست دوم و کاهش تأثیر باد در اتلاف حرارت، بهره گیری از انرژی خورشید در گرمایش کانکس دست دوم و توجه به عوامل طبیعی آب و خاک اهمیت داد.
در مناطق گرمسیر نیز می توان با دقت در انتخاب مصالح، ضخامت دیوارها، طراحی نماها، طراحی جایگیری فضاهای گوناگون مسکن نسبت به جهت تابش آفتاب، توجه به بادهای مطلوب در منطقه و طراحی المان هایی که هدایتگر این انرژی ها به فضاهای داخلی باشند، طراحی معماری اقلیمی و حتی توجه به طراحی های مناسب شهری در برنامه ریزی های کلان و توجه کافی به پیادگان، می توان عملاً به اهداف پایداری زیست محیطی دست یافت.
بدین طریق با حداقل استفاده از انرژی های فناپذیر فسیلی می توان قدمی در جهت حفظ محیط زیست برای آیندگان برداشت